Chihuahua

Pies Tolteków i Majów
Na temat pochodzenia tej rasy krąży wiele plotek i legend. Jedna z nich mówi, że chihuahua pochodzi od stworzenia zwanego „techichi”, które to hodowane było w Meksyku przez lud Tolteków. Toltekowie byli starożytnym ludem rolniczym, zamieszkującym tereny współczesnego Meksyku przed Aztekami. Nie wiadomo do końca, co właściwie to słowo oznacza. Badacze podejrzewają, że to po prostu odpowiednik współczesnego słowa „pies”.

W czasie wykopalisk prowadzonych w osadach Tolteków znaleziono wiele glinianych i kamiennych figurek, które jeżeli ruszyć wyobraźnią, mogły przypominać psy chihuahua. Najwięcej tego typu figurek znaleziono na Półwyspie Jukatan, w jednym z najstarszych miast Majów – Chichen Itza. Miasto to założone zostało około roku 530 n.e. Psy Tolteków były jednak większe niż obecni przedstawiciele rasy.

W ruinach miast Majów znaleziono wiele figurek z gliny z podobiznami „techichi” o stojących uszach. Jednak nie da się określić rozmiarów tamtejszych psów na podstawie wydobytych dzieł.

Meksykanie uważają dzisiejszego „perro chihuahueno”, nazwanego tak od stanu leżącego w Głębi Wyżyny Meksykańskiej, za produkt krzyżówki „techichi” Tolteków i Majów a bezwłosym psem pochodzącym z terenów Azji.

Pies Azteków
Aztekowie to lud, który podbił królestwo Majów i Tolteków. Z kolei oni zostali unicestwieni przez Hiszpanów. Według wielu meksykańskich kynologów „techichi” został przywieziony do ich państwa przez Montezumę – ostatniego władcę Azteków (zmarł w 1520roku). Istnieje też wiele głosów za teorią, że zostały wypuszczone na wolność aby szybciej i łatwiej się tam rozmnażały.

Inne opinie mówią o tym, że uciekły w góry przed próbującymi je wybić Hiszpanami. I tam też zdziczały. Zmieniały miejsce zamieszkania wraz z pieskami preriowymi (gryzonie z rodziny świstakowatych) i kopały w ziemi doły, do których się wprowadzały. Istnieje też jeszcze inna teoria – powstały ze skrzyżowania z wiewiórką! I z tego powodu mają długie pazury. Teorie o wiewiórkach i pieskach preriowych to oczywiste bzdury, nie mniej można zaliczyć je do ciekawostek, które posiadaczom psów tej rasy mogą wydać się interesujące.

Według profesora Beltrana z Uniwersytetu w Puebla, chihuahua w ogóle nie istniał w czasach Montezumy. Uważa on, że pies ten został przywieziony do Meksyku przez Hiszpanów.

Choć nie istnieją żadne pisemne dowody o psach Azteków, do naszych czasów zachowało się wiele ustnych relacji, które zebrała Hilary Harman w książce „The Complete Chihuahua”. Zgodnie z tymi opowieściami Toltekowie przejęli „techichi” od Majów. Nie ma ona żadnych dowodów na poparcie tej tezy, ale jako ostrożne świadectwo traktuje się skromne znaleziska archeologiczne. Dobrym przykładem jest klasztor Huejotzingo. Franciszkanie wybudowali go z kamieni pochodzących z piramidy Tolteków z Cholula. Właśnie na tych kamieniach widnieją wyryte wizerunki psów, najprawdopodobniej „techichi”, bardzo podobnych do dzisiejszych chihuahua.

Kultura rolniczego ludu Tolteków została zniszczona przez Azteków. Ich panowanie trwało przez prawie 500 lat. Niestety wraz z nadejściem Hiszpanów w XVI w. również oni zostali unicestwieni. Amerykański historyk Wiliam Prescott, żyjący na przełomie XVIII i XIX w. bardzo dokładnie opisał hiszpański podbój Azteków. Jego dzieło liczyło aż trzy tomy. Wyczerpująco opisał też faunę i florę. O psach nie ma tam jednak ani słowa. Pokrywa się to z opinią profesora Beltrana.

Według opowieści przekazywanych ustnie, Aztekowie posiadali jednak miniaturowe psy. Mogli je hodować jedynie wysoko urodzeni. Według legend, każdy z nich mógł mieć nawet do 500 psów. Każdy pies posiadał swojego niewolnika-opiekuna. Jeśli pies padł to, również sługa tracił swoje życie. Najbardziej krwawe historie dotyczą jednak ich karmienia. Według nich psy pożywiały się jądrami młodych niewolników, których żywiono ostrymi ziołami na dwa tygodnie przed kastracją. Inne źródła donoszą, że ich dieta składała się z mięsa dzieci. Udokumentowane jest, że w jadłospisie Montezumy znajdował się gulasz z najmłodzsych niewolników, przez co można również wnioskować, że psy również dostawały resztki z królewskiego stołu. Dla Montezumy ludzkie życie miało niewielkie znaczenie. Składał ofiary z ludzi, więc ich ciała mogły służyć jako pokarm dla psów.

Wiadomo jednak jak to jest z przekazami z ust do ust. I tak hodowle, mające mieć 1500 psów prawdopodobnie miały ich około 50. Zamiast karmy z dzieci, dostawały pewnie to samo pożywienie co dzieci, a zamiast jednego niewolnika dla każdego psa, istniał zapewne jeden na całą hodowlę.

Podsumowując
Istnieje wiele teorii, w których chihuahua jakoby pochodził z terenów Azji a Nawet Basenu Morza Śródziemnego. Niemniej trzeba podkreślić, że pies w swojej obecnej formie jest rasą północnoamerykańską. Amerykanie stworzyli rasę o utrwalonym materiale genetycznym. Jako pierwsi zdecydowali się na stworzenie wzorca i hodowlę. Powstał tam również pierwszy klub hodowców.

Kiedy cechy rasy się utrwaliły, również w Meksyku rozpoczęto hodowlę rodowodową. W opinii Maxwella Riddle'a, w Meksyku nie istnieje żaden pies, którego przodek nie pochodziłby od psów, które zostały sprowadzone ze Stanów Zjednoczonych.

Małe rozmiary wśród przedstawicieli tej rasy są wynikiem starannej hodowli i odpowiedniego doboru na ekstremalną miniaturyzację. Według wzorca wysokość w kłębie powinna wynosić od 18 do 23 cm a waga od 1,3 do 2,7 kg. Przeciętna masa ciała to dziś 1,8 kilograma, co jest w zasadzie dolną granicą dla zdrowego i żywego psa.

Wartości z wzorca sprawiają, że otrzymujemy bardzo małego psa. Jednak ludzki nierozsądek czasami prowadzi do tego, że znajdzie się hodowca, który musi jeszcze wyśrubować te wartości. Rekordem był pies o wadze 539 gramów, który dożył ośmiu lat. Hodowcy ci jednak nie przejmują się faktem, że tak małe psy są zbyt delikatne i często mają wręcz „podziurawioną” czaszkę. Nawet najmniejsza infekcja, czy skręt jelit okazują się zagrożeniem życia dla takiego maleństwa. Chihuahua o masie ciała od 2 do 2,5 kg jest bardzo zdrowym i żywym pieskiem.

Dziś chihuahua jest hodowany w dwóch odmianach, krótko- i długowłosej. Do ksiąg hodowlanych jest wpisywanych dwa razy więcej posiadaczy włosów długich w stosunku do psów o krótkich włosach. Właściwie nie jest to dobra wiadomość, ponieważ przyjmuje się rasę krótkowłosą za bardziej żywą. Niektórzy hodowcy uważają, że długi włos uzyskano od skrzyżowania ich z papillonem i szpicem miniaturowym. Inni z kolei głoszą, że odmiana długowłosa przybyła już z Meksyku, powołując się na psa imieniem Caranza, który miał mieć długi rudy włos.

Jednak na krzyżowanie z innymi rasami długowłosymi wskazują, do dziś pojawiające się miocie, szczenięta w typie papillona czy szpica miniaturowego. W szczególności w Niemczech, podobno krzyżowano je jeszcze w latach '50 i '60 z wymienionymi wyżej rasami. Jednak już od 1976 również w tym kraju oddzielono odmiany długo- i krótkowłose. Ich krzyżówek nie uwzględniano od tamtego momentu w księgach hodowlanych. Od 1984 FCI na powrót zezwoliło na krzyżowanie tych dwóch odmian, jednak podjęcie decyzji o wprowadzeniu tego postanowienia zostawiono związkom krajowym. Pierwsze wpisy do ksiąg American Kennel Club dotyczą odmian długowłosych i wszyscy potomkowie sprowadzeni z Meksyku mieli ponoć długi włos. Skąd zatem wzięła się odmiana krótkowłosa?

Tutaj hodowcy również znaleźli wytłumaczenie. W książce „The Complete Chihuahua” Harman uważa, że powstała z krzyżowania ich z manchester toy terrierem. Świadczyć ma o tym fakt, że czasami przychodzą na świat szczenięta o podłużnej kufie i przypominającej klin głowie teriera. Odradza się wykorzystywanie tych „nietypowych” szczeniąt do dalszej reprodukcji.

Reasumując, spór czy chihuahua był psem krótko- czy długowłosym, jest sporem mało istotnym dla tej rasy. Zazwyczaj psy żyjące w górach mają sierść dłuższą, a psy żyjące na terenach cieplejszych mają sierść krótką. W przypadku tego azteckiego psa należy zatem przyjąć, że prawdopodobnie występowały one w dwóch odmianach, zależnie od warunków, w których żyły.

Podsumowanie
Pies tej rasy ma zwarte ciało. Niezwykle ważny jest fakt, że jego czaszka jest wysklepiona w kształcie jabłka i że nosi on swój umiarkowanie długi ogon bardzo wysoko, bądź to zagięty, bądź też w kształcie półkola z końcową częścią ogona skierowaną w stronę lędźwi.

Sierść: w rasie tej są dwie odmiany szaty.
krótkowłosa: szata jest krótka, przyległa na całym ciele. Jeśli jest podszycie, włos jest nieco dłuższy; rzadsza szata w okolicy gardła i podbrzusza jest dopuszczalna; nieco dłuższy włos na szyi i ogonie, krótki na pysku i uszach. Szata jest błyszcząca, a jej struktura miękka. Psy bezwłose nie są tolerowane.
długowłosa: szata powinna być delikatna i jedwabista, prosta lub lekko falista. Podszycie pożądane niezbyt gęste. Szata jest dłuższa, tworzy pióra na uszach, szyi, tylnych partiach kończyn przednich i tylnych, na łapach i ogonie. Psy z przesadnie długą i przesadnie obfitą szatą nie są akceptowane.

Maść: wszystkie kolory, we wszystkich możliwych odcieniach i kombinacjach są dopuszczalne z wyjątkiem umaszczenia marmurkowego.

Chihuahua to psy pełne życia, czarujące i inteligentne. Bardzo oddane swojemu panu. Najczęściej wybierają jedną osobę, czasami dwie, które będą kochać najmocniej. Psy tej rasy liczą, że właściciel również odwzajemni się swoją miłością i oddaniem. Osoby, które mają doświadczenie z rasami bardziej niezależnymi mogą je uznać za psy, z którymi trzeba spędzać trochę za dużo czasu. Preferowane są domy z większymi dziećmi. Chihuahua jest zbyt delikatnym pieskiem, aby mogło się z nim bawić dziecko, które może nie wiedzieć jak ma się zachowywać. Te małe pieski są cenione za lojalność i odwagę. Czasami są zbyt pewne siebie i potrafią wyzwać do walki przeciwnika znacznie większego od siebie, co może się skończyć kontuzją a nawet śmiercią. Nie przepadają za obcymi zarówno ludźmi jak i zwierzętami, co właściwie czyni je dobrymi stróżami. Nie spuszczą oka z intruza dopóki się nie oddali. Często mówi się, że mają w sobie coś z terierów – są czujne, odważne, świetnie obserwują otoczenie i są trochę zadziorne.

Mają klanową naturę i wolą przebywać z psami swojej rasy niż z innymi. Jeżeli postawimy je przed takim wyborem to można być 100% pewnym, że wybiorą swoich pobratymców. Część psów uwielbia wygrzewać się na słońcu godzinami. Trzeba wtedy uważać żeby nie przegrzały się. Ich łagodność i słodka natura czynią je idealnymi psami dla starszych ludzi. Będą leżeć z tobą w łóżku godzinami i nigdy nie opuszczą twojego boku.

Jeśli nie ma cię w domu zbyt długo, to nie jest rasa dla ciebie. Przy zbyt długiej nieobecności robią się nerwowe i szczekają bez opamiętania – a potrafią być bardzo głośne. Nie poleca się ich do domu z małymi dziećmi – chyba, że dorastają razem – ponieważ w samoobronie będą gryzły. Ich olbrzymia miłość do człowieka sprawia, że często potrafią być bardzo zazdrosne o inne zwierzęta, którymi właściciel za bardzo się zainteresuje.

Mimo że uczą się dość szybko to jest z nimi jeden problem. Mogą mieć problem z nauką czystości. Jednak jeśli będzie się konsekwentnym, to w końcu nauczą się wołać o wyjście na zewnątrz. Prawidłowy trening powinien odbyć się na dworze. Za każdym razem, kiedy załatwi tam sprawę trzeba go pochwalić i dać jakiś przysmak, aby zrozumiał, że właśnie tego oczekujemy.

Bardzo ważna jest wczesna socjalizacja z innymi psami i zwierzętami, ponieważ większość przedstawicieli tej rasy ma tendencję do bycia agresywnym w stosunku do innych zwierząt.

Dzięki swoim rozmiarom psy tej rasy zaspokoją swoje potrzeby ruchowe biegając z pokoju do pokoju. To czyni je świetnymi psami domowymi. Nie potrzebują tyle miejsca co większe rasy. Nie można pozwalać im na skakanie po meblach, gdyż bardzo łatwo mogą połamać sobie kości.

To, że wybiegają się w mieszkaniu nie znaczy, że nie powinniśmy zabierać ich na krótkie spacerki. Bedą bardzo zadowolone z wyjścia ze swoim panem. Zimą warto założyć im jakiś płaszczyk lub sweterek by nie zmarzły.

Z powodu kruchych kości w obrębie szyi zaleca się obrożę w kształcie Y.

Chihuahua nie jest psem przystosowanym do życia na zewnątrz. Najlepiej czuje się w domu lub mieszkaniu. Jest wrażliwy na zimno, więc w chłodne dni trzeba zapewnić mu, na przykład sweterek. Z racji swoich rozmiarów, nie należy pozostawiać go bez nadzoru na otwartych przestrzeniach, ponieważ może stać się ofiarą innych zwierząt. Nie lubią również wilgoci.

• psy do towarzystwa